Almanya’da Yükseköğrenim
Prof. Dr. Mustafa ÇAKIR
T.C. Münih Başkonsolosluğu Önceki Dönem Eğitim Ataşesi
m.********@gm***.com
Almanya’daki bir üniversitede lisans, yüksek lisans veya doktora düzeyinde öğrenim görmek isteyenlerin sayısında belirgin bir artış gözleniyor. Bu ülkede üniversiteye kayıt yaptırıp lisans (bachelor) düzeyinde eğitim almanın ilk şartı Almanya’da yapılan olgunluk sınavı (Abitur, Fachabitur veya Meister-Prüfung) diplomasından birine sahip olmaktır. Bu sınavın sonucuna bağlı olarak üniversiteye gidilir. Bunun dışında Türkiye’den Almanya’ya gideceklerin aşağıdaki şartları yerine getirmesi gerekmektedir.
a) 12 yıllık genel veya mesleki eğitim verilen okullardan mezun olanlar: Türkiye üniversite giriş sınavını 180.000’den fazla puanla (2018: YKS-AYT) geçmeleri ve konu odaklı çalışma programına atanmış olmaları koşuluyla, içinde bulunulan yılın kış döneminden itibaren doğrudan üniversite öğrenimine kabul edilebilirler.
b) Ön lisans programlarından mezun olanlar: Önlisans öğreniminin tamamlandığına dair diploma veya mezuniyet belgesi sunmaları koşuluyla, içinde bulunulan öğretim yılının kış döneminden itibaren mezun olunan alanla ilgili bir programa doğrudan kabul edilebilir.
c) Bir açık üniversitede uzaktan eğitim programına yerleştirilmiş olan genel veya mesleki ortaöğretim kurumu mezunları: 2 başarılı öğretim yılını kanıtlaması koşuluyla, takip eden yılın kış döneminden itibaren ilgili alanda bir yükseköğretim programına doğrudan kabul edilebilir.
Başvuruda aranan diğer şartlar şunlardır:
- Her dönem için sosyal ve sağlık sigortası katkı payı ödenmelidir.
- Geçim için (kira dâhil) ayda en az yaklaşık 853 € ödeyeceğinizi bilmeniz gerekir.
- Öğrenci olarak çalışma izniniz olmadığı için, Alman makamlarına bir Almanya’da yükseköğrenim için gerekli maddi imkanlara sahip olduğunuzu kanıtlamanız gerekir.
- Bu genellikle Almanya’da formel bir başvuru belgesi ile kanıtlanır.
- İkamet yasası (AufenthG) Paragraf 66-68 uyarınca, orada ikamet eden bir kişi (örneğin bir akraba) tarafından, eğitiminiz süresince (ayda en az 853 €) yaşamınızı finanse etmeyi garanti eden taahhüt beyanı. Vizenin verilmesi için böyle bir beyan şarttır. Taahhüt beyanı “dil kursu / yükseköğrenim hakkında” bilgi içermelidir.
- Veya Almanya’da bloke bir hesap açtırdığınızı kanıtlayarak. Burada, yıllık maksimum 10,236 € BaföG fonlama oranı hesaplanmalıdır, bu miktarın 1 / 12’si aylık ödenecektir.
Almanca Dil Bilgisi
Almanya’da yükseköğrenim görmek isteyenlerin yeterli Almanca dil bilgisine sahip olması şarttır. Üniversiteye yapılan başvuruda bu durum belgelendirilmelidir.
Eğitime başlamadan önce Alman üniversitesinde bir dil sınavına girerek bu durum belgelendirilebilir. Bu dil sınavı (DSH = Yabancı adaylar için üniversiteye kabul için Almanca dil testi veya TestDaF: Yabancı Dil Olarak Almanca Testi) kolay bir sınav değildir ve yalnızca bir defa tekrarlanabilir. Bu sınavda başarısız olunması halinde, üniversiteden alınan geçici kabul de sona erer ve üniversiteye kesin kayıt yaptırılamaz. Bu durumda, ister üniversitede, ister Goethe Enstitüsünde, ister başka bir kurumda, bir dönem sonra başka bir dil sınavına girene kadar Almanca kurslarına devam edilmesi gerekir.
Tüm üniversiteler Almanca kursları açmaz; bazılarında sadece ileri düzey kurslar vardır. Bazı üniversitelerde (örneğin Münih) bu kurslar ücretlidir. Diğer üniversiteler başvuru sırasında Almanca bilgisini kanıtlayamayan adayları kabul etmemektedir. Tercih edilen üniversitede geçerli olan koşullar hakkında yeterli bilgi alınmalıdır.
Almanca öğrendikten sonra daha önce alınan kabul belgesi artık geçerli değildir ve üniversiteye yeniden başvuruda bulunulması gerekir. Ancak dil sınavını geçtikten sonra kesin kabul alınabilir. Her halde, Almanca dil becerilerinin erken aşamada edinilmesi ve dil sınavlarına Türkiye’de girilmesi, öğrenim maliyetlerinin düşürülmesi açısından tavsiye edilir.
Belirli alanlar için özel koşullar:
Numerus Clausus: Bazı alanlarda (örn. Tıp) eğitim kontenjanı ülke çapında veya bazı üniversitelerde sınırlıdır (“Numerus Clausus”). Bu alanlarda, öğrenim yerlerinin % 6-8’i yabancı başvuru sahiplerine ayrılmıştır. Adaylar performanslarına göre seçilir (Abitur’daki notlar, üniversite giriş sınavı ve çalışmalar sırasında). Bu alanlarda yeterli Almanca bilgisi başvuru sırasında kanıtlanmalıdır. Yetersiz Almanca bilgisi bu alanlar için reddedilme sebebidir. Bu yüzden seçilen üniversitede öğrenim görülmek istenen program için bir Numerus Clausus olup olmadığının öğrenilmesi yerinde olacaktır.
Staj:Bazı teknik alanlarda, özellikle uygulamalı bilimler üniversitelerinde, derslere başlamadan önce stajın tamamlanması gerekir. Seçilen üniversitede öğrenimden önce staj zorunluğu olup olmadığı konusunun araştırılması gerekir.
Müzik ve güzel sanatlar: Müzik ve güzel sanatlar için özel koşullar geçerlidir. Bu alanlarda öğrenim görmek isteyenler kendi çalışmalarını gönderirler ve bir giriş sınavına girerek program için uygun olduğuklarını kanıtlamaları gerekir.
Türk Üniversitelerinde Alinan Derslerin Kredilendirilmesi
Türkiye’deki üniversitelerinden birinde öğrenim görülürken Alman üniversitesine yatay geçiş yapılabilir veya Türkiye’deki bir üniversiteden mezun olunduktan sonra üst eğitim basamakları için Alman üniversitelerine başvuruda bulunulabilir. Bu durumda ilgili üniversiteden kabul alındıktan sonra Türkiye‘de alınan lisans derecelerinin kredilendirilmesi, başvuruda bulunulan kurumun not işleri tarafından yapılır. Bunun için de Türkiye’deki lisans veya bir sonraki yüksek lisans derecesi için lisans derecesinin tüm dersleri ve uygulamaları ile sınav sonuçlarının kredilendirilmesi yapılır.
Doktora yapmak isteyenler; kural olarak, Türkiye‘de Yüksek Lisans derecesine sahip olmalı veya Almanca bildiğini belgelendirmesi gerekir. Doktoraya başlamadan önce üniversitedeki bir Alman profesör veya üniversite enstitüsü ile iletişime geçilmesi ve çalışma planının açıklanması gerekir. Sadece doktora tezinde danışmanlık yapacak birini bulduktan sonra, diğer başvuru işlemlerini başlatmak mantıklıdır. Üniversite de kesin kayıt yapmadan önce bilimsel danışmanlık yapacak öğretim üyesinin görüşünü almak istemektedir.
Başvuru Tarihleri
Yılda iki defa başvuru yapılabilir ve son başvuru tarihleri şu şekildedir: 15 Ocak (yaz döneminde başlayanlar için, yani Nisan ayında) ve 15 Temmuz (kış döneminde başlayanlar için, yani Ekim ayında). Bu zamana kadar, gerekli tüm belgelerle başvuru, öğrenim görülmek istenen üniversitenin uluslararası ofisine ulaşmış olmalıdır. Aksi takdirde yapılan başvuru işleme alınmaz! Bu nedenle, başvuru belirtilen tarihlerden önce olabildiğince erken gönderilmelidir. Böylece herhangi bir sorunun ortaya çıkması durumunda, son tarih gelmeden önce netleştirilebilir. Çeşitli üniversitelerde bazı dersler sadece kış döneminde açılır. Başka bir ifade ile başvurular yılda bir kere 15 Temmuz’da yapılabilir. Bu durumun başvuru yapılacak üniversitenin ilgili program sorumlusundan öğrenilmesi yararlı olacaktır.
Yurt dışından yapılan başvurular için UNI-ASSIST başvuru süreci
Almanya’daki 180’den fazla üniversite, uluslararası öğrenci başvurularını, yabancı öğrenci başvuruları için çalışma ve hizmet merkezi olan “ASSIST” ile işbirliği içinde gerçekleştirmektedir. ASSIST, tüm kabul koşullarının karşılandığını kontrol eder ve başvuruları üniversiteye / üniversitelere iletir. Öğrenim görülmesi istenen üniversitelerin ASSIST sürecine katılıp katılmadığı http://www.uni-assist.de/ adresinden öğrenilebilir.
Başvuru için gerekli belgeler
1. Lise Diplomasi (noter onaylı sureti) ve çevirisi (Bu belgelere ve çevirilerine valilik veya kaymakamlıklarda apostil onayının yaptırılması gerekir)
2. Türk üniversitesine giriş sınavının sonucu ve belirli bir programa yerleştirildiğini gösteren ÖSYM Sınav Sonuç Belgesi (puan kartının onaylı sureti) + yeminli tercümesi; mümkünse, Türkiye’de üniversitede görülen derslerin/ elde edilen başarıların kanıtı (transkript) + onaylı çeviri;
3. Almanca dil bilgisinin kanıtı (örneğin bir Goethe Enstitüsü sertifikası). Seçtiğiniz üniversitenin daha fazla belge isteyin istemediğini dikkatlice kontrol edin (örneğin staj sertifikası);
4. Özgeçmiş (CV) Almanca veya İngilizce.
5. Neden Almanya’da öğrenim görülmek istendiğine ilişkin motivasyon yazısı (Bazı bölümler özellikle istemektedir.
Öğrenimin Finansmanı
1.Öğrenciler, Almanya’ya gelmeden önce öğrenimlerini nasıl finanse edeceklerini gerçekçi bir şekilde planlamalıdır.
Öğrenim amaçlı ikamet izni, sahibine öğrenci işlerinin yapılmasının yanı sıra bir yılda toplam 120 gün veya 240 yarım gün çalışma hakkı verir. Bu hak, tatil sezonu dışında, ikamet süresinin ilk yılında hazırlık öğrenimi süresi içinde kaldığınız süre boyunca geçerli değildir.
2. Federal Eğitim Yardımı Yasasına (BaföG) göre finansman: Ebeveynleri Federal Cumhuriyet’ten en fazla üç yıl önce ayrılmış olan yabancı öğrenciler, belirli koşullar altında BaföG kapsamında finansman alabilirler.
Vize ve Oturum İzni
1. Başvuru sahipleri ve öğrencilerin Almanya’da üç aydan fazla kalmayı planlamaları halinde, sorumlu yabancılar dairesinin onayı ile ülkeye giriş yapmadan önce vize şeklinde bir oturum izni almaları gerekir.
2. Türkiye’deki Alman diplomatik misyonları tarafından verilen Ziyaretçi Vizesi, Almanya’daki yabancılar dairesi tarafından eğitim amacıyla uzatılmamaktadır. Bu nedenle ziyaretçi vizesinin öğrenci vizesine dönüştürülmesi mümkün değildir.
3. Vize prosedürü, başvuru sahipleri / aday öğrenciler ve öğrenciler arasında aşağıdaki farklılık görülür.
a. Başvuru sahipleri ve aday öğrenciler
Başvuru vizesi, Almanya’da öğrenim görmek isteyenlere, Federal Almanya Cumhuriyeti’nde eğitim görme imkanlarını yerinde öğrenmek isteyenlere, resmi bir başvuruları olmaksızın bir üniversiteye veya hazırlık kurumuna kayıt yaptırmadan, Almanya’ya gitme fırsatı sunmayı amaçlamaktadır.
Bir başvuru veya bir derece alma ve ardından tekrar ülkeyi terk etmek zorunda kalmadan Federal Almanya Cumhuriyeti’ndeki oturma izninin uzatılması gerekir. Bu gruptaki kişiler, en fazla dokuz aylık bir süre için Almanya’da bulunabilirler:
– Türkiye’deki üniversite giriş sınavında bir programa yerleştirildiğine ilişkin sonuç belgesi (Lise Diploması ve ÖSYM yerleştirme kartının onaylı kopyası ve çevirisi);
– Daha sonraki öğrenim süresi için öğrenimin finansmanı ve yaşam maliyetlerinin kanıtlanması gerekir. Bu kanıt, üçüncü şahsın ilgili BaföG oranına eşit asgari aylık tutarı ödemeyi taahhüt ettiği bir üçüncü şahıstan teminat ile sağlanır (1 Eylül 2019’dan itibaren 853 €). Kefilin imzası resmi olarak onaylanmalıdır (yetkili yabancılar dairesi) veya Almanya’da bloke bir hesap açılarak;
– Geçerli pasaport (en az 1 yıl);
– Dil kursuna kayıt veya dil okulundan / üniversiteden dil kursuna katılım onayı;
– Ebeveynlerin ikamet belgesi;
– Tamamen Almanca doldurulmuş, üç fotoğraflı iki nüsha vize şeklindeki oturum izni başvurusu; başvuru şahsen yapılmalıdır.
Diplomatik misyon (başkonsolosluklar), başvuru belgelerinin tamamını kontrol ettikten sonra Almanya’daki ilgili yabancılar dairesine gönderir. Kural olarak, gerekli tüm incelemeler tamamlandıktan sonra yaklaşık dört ila altı hafta sonra, genellikle 6 ay geçerliliği olan vize verilebilir.
Vizenin Almanya’da eğitim amaçlı oturma iznine dönüştürülmesi, sorumlu yabancılar dairesi tarafından gerçekleştirilir. Bu amaçla, lisans programına başvuru veya kabul ile ilgili tüm belgelerin oturum izni başvurusu sırasında sunulması gerekir. Bu belge, öğrenci belgesi, sunulamazsa, ikamet izni de verilmez.
Almanya’ya gelen öğrenciler, bu işlemleri yaptıktan sonra, bulundukları yerdeki Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosluklarında adres bildiriminde bulunması ve erkek öğrencilerin askerlik tecil işlemlerinin yaptırılabilimsi için Eğitim Ataşeliklerine giderek öğrenci dosyası açtırması gereklidir. Münih için gerekli bilgiye http://munih.meb.gov.tr/ veya mu*********@gm***.com adresinden alınabilir.
b. Öğrenciler
Yukarıdaki şartlar, bir Almanca hazırlık sınıfından veya üniversiteden kabul bildiriminin sunulması veya sorumlu Alman yabancılar dairesinden Almanya’da yükseköğrim için uygun bir başvurunun sunulduğunun teyidi (başvuru onayı), öğrencinin öğrenimini kolaylaştırması amacıyla sadece öğrenciler için geçerlidir. Genellikle kısaltılmış prosedüre rağmen, öğrenim başvurularının mümkün olduğunca erken yapılması önerilir. Öğrenim başvuru sahipleri ve öğrenciler için vize prosedürü (ulusal vize) hakkında daha fazla bilgi için Almanya’nın Türkiye’deki temsilcilerine başvurulabilir. Vize başvuruları için de https://tuerkei.diplo.de/tr-de/service/05-VisaEinreise/-/1513848 adresine başvurulabilir.
Kaynak
Bu yazı Almanya‘da yükseköğrenim görmek isteyenler için hazırlanan broşürlerden ve aşağıdaki kitaptan derlenmiştir.
Çakır, M. (2020). Almanya’da Yükseköğrenim. Konya: Eğitim Yayınevi. ISBN: 978-625-7915-01-4
https://www.youtube.com/watch?v=8n16sikfU6k&ab_channel=ESK%C4%B0%C5%9EEH%C4%B0RT%C3%9CRKOCA%C4%9EI
