Eskişehir Türk Ocağı geleneksel Perşembe Sohbetleri’nin bu haftaki konuğu, Michigan State Üniversitesi öğretim üyesi ve Buhara Cumhuriyeti’nin son cumhurbaşkanı merhum Osman Kocaoğlu’nun evladı Prof. Dr. Timur Kocaoğlu idi. “Orhun’dan Günümüz Edebiyatına Türklük Bilinci” başlıklı konuşmasında sayın Kocaoğlu özetle şunları söyledi:
“Türk yazılı edebiyatının bilinen ilk eserleri olan Orhun Yazıtları Türklük bilincinin inşasında çok mühimdir. Bu yazıtlarda Türklük vurgusunun ısrarla yapılması Çin zulmü ve asimilasyon tehdidi gibi ağır bir travmadan çıkılmış olmasıyla alakalıdır. Tehditler ve yaşanan acılar vurgulandıktan sonra milletin sahip olduğu üstün vasıflara ve çıkış yollarına işaret edilip moral verilerek tekrar aynı acıların yaşanmaması hedeflenmektedir.
Destanlarda ve diğer edebi metinlerde bu bilincin devam ettirildiği göze çarpmaktadır. Mesela Alişir Nevayî bunun güzel örneklerinden biridir. Bu bilincin ve millet olmanın en önemli vasıtası olan dilin muhafazasının zaruretine inanan Nevayî, Türkçe’ye sahip olunması gerektiğini bıraktığı eserlerle ortaya koymuştur. Tanzimat öncesi divan edebiyatı mensuplarında Türklük vurgusunun olmayışı devletin bu anlamda bir tehdide muhatap olamayışla alakalıdır. Tanzimatla beraber Türklük vurgusunun yinelenmesi, tehdidin tekrar ortaya çıkması ve hayatta kalma mücadelesine işaret eder. M. Emin Yurdakul, Ömer Seyfeddin, Yahya Kemal, Ziya Gökalp bu mücadelenin önde gelen isimlerindendir.
Mehmet Emin Yurdakul,
Ben bir Türk’üm; dinim, cinsim uludur; Sinem, özüm ateş ile doludur. İnsan olan vatanının kuludur. Türk evladı evde durmaz giderim.
derken, Türklük bilincine ve milletin bir arada kalmasını sağlayacak değerlere sahip çıkılmasına işaret ediyordu.”
Prof. Timur Kocaoğlu Türkistan’da yaşanan mücadeleye ve merhum babasının hayatına, alfabe farklılıklarıyla Türk dünyasının birbirine yabancılaşmasına da kısaca değindikten sonra konuşmasını bitirdi. Sayın Kocaoğlu’nun sorulara verdiği cevapların ardından sohbet, Eskişehir Türk Ocağı Başkanı Prof. Dr. Nedim Ünal’ın teşekkür konuşması ile sona erdi.
