4. İslam ülkelerinin rejimlerinin benimsenmesi
5. İktisadi buhranlar
6. Sosyal uçurumlar
7. Etnik ayrılıklar
Uyanışın sosyal sebepleri
1. Dindarların çocuklarının okuması
2. Gecekondularda İslam etrafında bütünleşme
3. Batılı müdahalelere oluşan sistemli tepki. Marksistler ve Müslümanlar aynı noktalardan batıyı tenkit ediyorlar
4. İsrail baskısı
5. Mevcut hükümetler
6. Avrupa’da İslami gelişmeler
Batı bu güne kadar İslam’ı komünist bloğa engel olarak kullandı.
2- UYKU VE UYANIKLIK ARASINDA
1. Gerilemenin sebepleri dinin prensiplerinden uzaklaşıp siyasi ve dünyevi olmak
2. Medresenin bozulması toplumun bozulmasıyla at başıdır 17. Yy da müspet ilimlere kapanıyor. Rasathane yıkılıyor. Ama bu arada batıda hala saçmalıklar söz konusu.
3- AVRUPA -HIRİSTİYANLIK VE İSLAM:
A.- 1.İslam hiçbir yerde Çin-İran-Afganistan baskıyla sindirilememiştir.
A.- 2. Dinin yerine ancak din geçebilir. Başka bir şey yoktur.
A. -3. İslam da madde mana bütündür Kilise ise “Sezar’ın hakkı” diyerek hayata nüfuz edemediğini kabul eder.
B. 1. Kilise devlete hep baskı yapmıştır,arttırmış veya azaltmıştır. 4. Yy da Roma’da kilise hakim olmuştur ama paganlara zulmetmiştir.
B. 2. Kilise toprakların 2/3 ünü,ürünün 1/3 ünü alır. Papa imparator gibidir. Kilise ticaret vs. ile uğraşır. Bu günde en büyük kapitalisttir.
B. 3. Orta çağda kilise köleler çalıştırıyor. Luther halka sırt döndü ve Kopernik’i reddetti.
– Kalvin teokratik diktatördü.
– Kilise dünya ile uğraşmış başarısız olmuş. Eşitliğe de karşıdır.
4- İSLAM FELSEFESİNİN BAKIŞI
-19. Yy ilimlerde şok asrıdır. Maxell – Faraday – Darwin – Lamarc – Marx – Spencer
-A.Comte “İnsanlık Dini”, Spencer “Liberalizm”, Darwin “Tekamül” nazariyelerini öne sürmüşler. Comte’e göre sosyal tekâmül ile cemiyet ilmi zihniyete ulaşır.
-Fakat 20.Yy’da Max Planck fizik sanatıdır diyor. Einstein ilmin kaynağında dinle yönlendiğini söyledi.
-Kant Allah(cc) teorik akılla değil pratikle bilinir dedi.
-Batıda Materyalizm ve Pozitivizme karşı II. Dünya Savaşıyla şüphe uyandı. Ümit karamsarlığa döndü.
-20. Yy’dan beri bunalım var. Hakiki kültür yok, insanlığın yitirilmesi var.
-İslam tek ümit kaynağı olmuştur.
-İslam realiteyi ve eşyanın hakikatini kabul eder. İstidlal-duyu ve sezi.
-İslam Doğu ve Batı ilmini almış geliştirmiş denge, olmuş. Gazali: Kalp Akıl beraber ele alır. Hıristiyanlık medeniyete cevap vermez. İslam imtizaç eder. Marksizm putlaştırır.
* Modernizmin ulaşamadığı hedefler: Haz alma. Elemden kaçma, mutluluk, istediklerine sahip olma.
-Dolap beygiri – Denge – Miskinlik (İfrat – Vasat – Tefrit)
* İslam her çağda yoruma açık değerler sistemine sahiptir.
5- İSLAM HUKUKUNUN MESELELERİ:
1. İslam hukuku din hukuku değildir.
2. İçtihat müessesesi var ve değişmez kanunlar yok.
3. Hukuk adamları devletin üstünde ve resmi vazifesi yok.
4. Örf ve adetlere ve azınlık hukukuna, arazi-vergi hukukuna ağırlık veriliyor.
– 16. yüzyılda kadar hukuk burhanı yoktur. Miras ve aile hukuku dışı sahalar serbest bırakılmıştı. Mecelle batılı tarzda bir hukuk sayılır ama o dönem sıkıntı kahtı ricaldir.
– Ceza – Borç – Ticaret hukukları hazır alınmış adaptesi olmayan karışık şeyler olduğu için avukatların sayısı artmıştır.
– Aile-miras-ferdi hukuklar ise hiç uymamıştır.
-İslam’da Hukuk-Ahlak ayırmaz. Laiklik – laik ahlak çıkmadıkça çözüm bulamaz. Zina vb mefhumlar çözümsüzdür.
6- EDEBIYAT VE DİN:
– Batı Hıristiyan kültürü tesiriyle eser verir. Tolstoy-Dostoyevski Kader-Suç-Ceza-Hürriyet Ruh-Beden-Savaş-Barış. Marx-Komin. Cenneti gibi konuları dinden almışlardır.
1. İlericilik-Modernlik (Bunalım edebiyatı)
2. Marksist – Zengin düşmanı – Ordu düşmanı – Din düşmanı (Kötü komünist)
-İslam edebiyatını oluşturma seyrinde artık geçmişin kahramanlarını değil yaşanan alınan örnekler alınabilmelidir.
7- İSLAM – MİLLİYETÇİLİK – SOSYALİZM
(Yeni Devlet – Gelişmekte olan devlet tabiri.)
-Devlet kurana kadar Marksist söylemler yerini Milli İktisada bırakmak zorunda, beynelminel Marksizm yok. (yıl l981)
-Silahla veya yerli idareden alınınca Sosyalist devletler oluşuyor.
-Sosyalizm Batı kapitalizmine karşı üretilmiş batı çocuğu Mısır ve Cezayir’deki Arap sosyalizmi – Milliyetçilikle birleşerek Batı Kapitalizmine karşı çıkmıştır. Gana’da Hıristiyan Sosyalizmi- Pan-Afrikanizm
-İslam ve Sosyalizm:1. Sosyal adalet en iyi İslam’dadır. İslam da zaten mevcuttur.
-Sosyalizmin din aleyhtarlığı değil cemaat anlayışı cazip görünür. İslam’ın iktisadi problemleri çözülmelidir.
8- İTTİHAD-I İSLAM VE SİYASET:
Yıkılışa kadar İslam, II. Abdülhamit’le beraber hilafet ve milliyetçilik yayılır.
1. Halifelik papa gibi değildir. Üzerinde şeyhülislam var.
2. İran hâkimiyet alanı dışında kaldı.
3. Hilafete gönüllü bağlılık vardı. Sebep Osmanlıların derin ve samimi tavrıydı.
4. Son dönemlerde Avrupa muvazenesi ve verilen tavizler vardı.
5. İttihad-ı İslam ve Pan İslamizm II. Abdülhamit dönemi ortaya atıldı. Batı karşısında İslam Modernizmi diyen M.Abduh dahil hilafete saygılı. (Ağa Han) İngiliz propagandası ulaşan yerlerde isyan Hilafete değil
Turancılara imajı verilmiş. Hint Müslümanlarının şaşkınlığı. Ulaşılmayan yerler hala halifeye bağlıdır.
Enver Paşa bile Damad-ı Halifeyi Müslüman diye Türkistan’a gider. Halifelik Maverdi’nin El Ahkamu-s Sultaniyesinde imamet diye ele alınır. Osmanlının gücüyle birleşince tam hilafet olmuştur.
Türkçülük Ziya Gökalp de bile İslam ittihadıdır. Cumhuriyetin ilk yılları fikirler böyledir. Çokluk içinde birlik – Kabile kabile yaratılmış tanışmak için.
Avrupa’da Türkler yavaş yavaş yayılmış Emevi-Abbasilerde Türklere nefret oluşmuş Oysa Türklerde böyle bir kavmiyetçilik yok. Osmanlı ümmet dayanışmasının, İslam devlet idealinin numune-ı imtisalidir. Model olmadığı için misaller hep Asr-ı Saadetten verilebiliyor. Türkiye liderliği bırakınca yeri doldurulamadı. Şu anda Türkiye hariç her yerde despot idareler vardır.
Türk Arap düşmanlığı yumuşuyor- Pakistan-Hindistan-K.Afrika dost. Mekke: Şerifi devrilmiş yerine Suud ailesi gelmiş.
Türkiye artık bütün İslam âleminin kaderiyle alakalıdır. (Bu kitabı yazarken Orta Asya’dan üzülerek bahseder) (1981)
Aydınlar: Kültür yozlaşması ve Cumhuriyette bilinen sebeplerle ya geniş bir Batıcı aydın kitlesi ya da tepkici tek tük İslami aydınlar. İngiliz baskısı kültürde fikirde olmadığı Hint-Pakistan aydın yetiştirmiştir. Batıda kilise devlete iktisadi bağlı değil. Bizde din adamları bağlı olduklarından çok mağdur olmuşlardır. İran’da mollaların farkı. Türkiye ve Osmanlıda din adamları hep devletin bir parçasıdır. İran’da ise sivil bir zümre. Bizde din adamları ayaklanması yoktur.
9-AYDINLAR:
1) Radikal muhafazakar
2) Modernist Mücedditin önemi
Reformcular: Hayatın fani yönlerini görüyor ama cazip bir cemaat bulup giremiyorlar. Din uleması itici.
10-ESKİ – YENI KAVGASI: Alaylı -Mektepli Kavgası
Alaylı kesim en zor devrede destek olmuştur, manevi ordudur. Ağır maddi zorluklar çektiler. Ama hayatın içinde değiller. Kültür seviyeleri düşüktür. Mektepliler zıt fikirlerle iç içe bilenmiş ve yetiştirilmiş.
11-GRUPLAR – MESLEKLER – TAVSİYELER
Batı karşısında
1- Arkaizme sığınanlar (Zeolat)
2- Hasmının silahını kullanan savaşçı (herodian) Grek medeniyetini Müslümanlar muhafaza edip aktardığı gibi şimdide Batı İslam medeniyetini keşfedip bize aktarıyor.
Fakir halk tabakası çocukları okudukça medeniyete değil kültürüne yöneldi. İHL ve ilahiyatların din dışı sahalardaki başarıları. Milliyetçilik ve İslam davası birleşiyor. İhvan-ı Müslimin – Cemaat-ı İslam Aşırı muhafazakârlar ama taklide karşı reformcular Kuran ve hadislerin rasyonel yorumuna inanırlar.
İhvan siyasi – cemaati İslami siyasi değildir. Ulemamız son dönem üretecek yerde tekfirle uğraştı. Modernistlere baskı yaptılar.
Ulema faiz vs.. meselelerine çözüm üretemiyor. Şahsi yorumlar ise dağıtıcı oluyor. İdeolojilerin tesirinden ziyade Dinin Tesir Sahasının Azalması ve sanayi cemiyeti oluşması etkendir. Yoksa tek sebep Batıdan gelen cereyanlar değildir. Dinin hedefi insandır. Din aleyhine teorilere çatmak yerine tefekkür sahasında gelişip medeniyet kuracak âlim ve sanatkarlar yetişmelidir. Siyaset gibi hizipleşmeden uzak durup hadislere tepeden bakarak çözümler üretilmelidir. (1951’de yazılan bu öneriler aynen hizmeti tarif ediyor.)
Ekler:
1-(İslam Ve İnsan) Osman Yahya
İnsan – yaratılış – Vahdet-ül vucud – Zat- Sıfat – Esma
Kurtuluş yolu
2- İslam’da Siyaset Anlayışı:
Peygamberin vazifesi (ilah-Rab) kelimeleri
İslam da Allah(c.c.) hâkimiyeti esastır. Hürriyet O (c.c.)’na kul olmaktır.
İslam da Hududullah’ın manası
