26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti’nın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan 613 Azerbaycan Türkünün çocuk, kadın, yaşlı demeden ermeniler tarafından toplu şekilde vahşice katledilişi Eskişehir’de unutulmadı.
-Protesto yürüyüşü- Anma programı kapsamında, aralarında Eskişehir’de yaşayan Azerbaycan Türklerinin de yer aldığı bir grup, Yediler Parkı önünde toplanarak, “Hepimiz Türküz” sloganıyla, yürüdü. Hamamyolu Caddesi Çarşı Camisi önüne kadar yürüyen grup adına burada bir açıklama yapan, Eskişehir Azerbaycanlılar Derneği Başkanı Cavid Aydın, “Tarihteki en büyük ve en kanlı insanlık suçlarından biri olan Hocalı soykırımının tarihin kara ve tozlu raflarına kaldırılmasına ve unutulmasına izin verilmemesi gerektiği inancındayız. Bu insanlık suçunun ‘Soykırım’ olarak tanınması, suçluların cezalandırılması ve Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan topraklarından çekilmesi gerekmektedir” ifadelerini kullandı.
“Hocalı Katliamı Konferansı” Yürüyüşün ardından grup, Eskişehir Azerbaycanlılar Derneği tarafından Eskişehir Bilim Sanat Merkezi (Bil-Sem) Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen konferansa katıldı. Katliamın gerçek görüntülerinin yer aldığı film gösteriminin ardından bir konuşma yapan Türk Ocakları Eskişehir Şube Başkanı Nedim Ünal özetle şunları söyledi; 1988 yılında başlayan Azerbaycan – Ermenistan savaşında; Azerbaycan topraklarının %20’den fazlası işgal edilmiş ve bir milyondan fazla insan göçmek durumunda kalmıştır. Ülkede 8 insandan birisi evini, ocağını terk etmek zorunda kalmıştır. Azerbaycan Dünya’nın en çok göç barındıran ülkesidir. Ermeniler “Büyük Ermenistan” kurmak için Azerbaycan Türkleri’nin ilk planını techir ve soykırımını 1905-1907 yılları arasında gerçekleştirmiştir. Azerbaycan Türkleri daha sonra 1918-1920 yıllarında ikinci defa katliama muhatap olmuştur. En büyük kovulmalardan birisini 1948-1953 yıllarında kendi vatanları olan bugün ki Ermenistan’dan kovularak yapılmışlardır. Erivan’ın 1954’te %65’i Türk iken bu gün bir Türk kalmamıştır. Son techir ve soykırım 1988 yılından 1992’ye kadar yapılmıştır. Bunun sonucunda Azerbaycan’ın Karabağı’nın %20’si işgal edilmiş ve bir milyon insan evinden, köyünden sürülmüş, 20.000 kişi katledilmiş, 50.000 kişi sakat olmuş, 5.101 Azerbaycan Türk’ü kaybolmuştur. Esirlerin %66’sı çocuktur. Dağlı Karabağ katliamı ekonomiyi de bitirmiştir. 60 milyar dolar kayba uğratılmıştır. Bunun yanında 616 okul, 242 çocuk yuvası, 683 kütüphane, 695 hastanede, 724 şehir, köy, kasaba işgal edilmiştir. Bugün Azarbaycan’ın7 büyük şehri işgal altındadır. Bunlar; Hamkendi,Füzuli, Susa, Laçın, Gubalı, Zengilan, Ağdam’dır. HOCALI KATLİAMI Ancak bu savaşta, Hocalı Köyü’nde yaşananlar insanlığa sığmayacak niteliktedir. Hocalı Karabağ’ın en stratejik ve tek havaalanı ile demir yolunun geçtiği yer idi. Bir gece de çol-çocuk demeden bütün köyü katlettiler.
