Ocağımızın bu haftaki Perşembe Sohbetini kendisi de Alevi-Bektaşi anlayışı içerisinde yetişmiş ve Afyon Üniversitesi konservatuvarında öğretim üyesi olan Doç.Dr Servet Yaşar Hocamız tarafından gerçekleştirilmiştir. Alevilik, nefesler ve nefeslerin bir alt türü olan demeler hakkında açıklayıcı bilgilere yer veren hocamız, demeler içinde inanç bağlamlı örnekler seslendirilmeden önce Kur-an’ı Kerim’den alınan ilgili ayetler okumuş, bunlara ilişkin gerekli açıklamalar yapmış ve daha sonra ilgili ayetin yer aldığı deme örnekleri icra etmiştir. Bunun yanı sıra profan nitelikteki demeler de seslendirilmeden önce eserlere ilişkin açıklamalar yapmış ve icralar gerçekleştirmiş ve toplam 12 deme örneğinin seslendirmiştir.Daha sonra Yaşar Hocamız özetle şunları söylemiştir; ANADOLU ALEVİ İNANÇ KÜLTÜRÜNDE DEMELER Alevilik, Orta Asya’dan Balkanlar’a kadar uzanan ve Anadolu’nun da içinde bulunduğu geniş bir coğrafyada farklı isimlerle anılmaktadır. Bu inanç kültürü, Ahmet Yesevi ile başlayan Türk – İslam tasavvuf geleneğinin, Anadolu’da Hacı Bektaş Veli ve Anadolu Erenleri ile devamlılığını sürdüren, günümüzde ise soyu Ehlibeyt ve 12 imamlara dayanan dede ocakları ve bu ocaklara bağlı talipler ile yol ve erkânını devam ettirmektedir. Alevilik, inanç pratikleri bakımından günümüzde farklı bilim ve sanat alanlarında çeşitli çalışmalara konu olmaktadır. Bu çalışma alanları içinde din, tarih, edebiyat, felsefe, sosyoloji, mitoloji, halk bilimi, müzik ve halk dansları sayılabilir. Belirtilen bu alanlara, Alevi’liğin elde kalan kaynaklarının yanı sıra, yazılı ve sözlü Alevi nefesleri de önemli bir kaynak teşkil etmektedir. Zira bu nefeslerin çoğu Alevi inancını, sosyal yaşamda olması gereken durumları ve bir kişinin insan-ı kâmil mertebesine nasıl ulaşacağını anlatan, zaman zaman da Kur’an-ı Kerim’den atıflarda bulunulan kaynaklardır. Nefes kavramı, Alevi-Bektaşilerde Allah, Ehlibeyt, 12 İmam ve bu inanç doğrultusunda süregelen ilke ve inanışları kapsayan, çoğunlukla Hak Âşıkları olarak tanımlanan ozanların, olaylara bakışının kendi söylemleriyle anlatıldığı şiirlerin genel adıdır. Nefesler içerdiği konu bakımından Deme, Dûvaz-ı İmam, Mersiye, Nevruziye, Tevhid, Miraçlama, Devriye, Na’at ve Semah olmak üzere alt türlere ayrılmaktadır. Deme, özellikle Alevi-Bektaşi inanç kültüründen olan halk tasavvuf şairlerinin eylemleri doğrultusunda öğüt ve inanç temalı konuları işleyen ve Alevi cemlerinde bağlama eşliğinde çalınıp söylenen sözel ezgilere verilen addır. Günümüzde deme kelimesi, biraz da popüler kültürün etkisiyle daha çok deyiş terimi olarak adlandırılmaktadır. Âşık Edebiyatı ve Türk halk müziği içinde yer alan Âşık tarzı müziğin en önemli malzemeleridir. Dini-Tasavvufî olanlar hariç genel anlamda deyişler daha çok profan nitelikli şiirlerden oluşmakta ve şiirin en son dörtlüğünde şairin mahlası geçmektedir. Dini-tasavvufi içerikli deyişler genel olarak; kişileri doğru yola sevk etmek ve kinden arındırmak amacı taşır. Ayrıca Alevilik inancı ve felsefesi, Allah, Ehlibeyt ve yol önderlerinin yaşamlarıyla ilgili bilgiler vermek de deyişlerin amaçları arasındadır. Profan (din dışı) nitelikli şiirlerde ise Atatürk, bayrak, memleket ve yurt sevgisi; ayrılık, doğa, gurbet, sevda, savaş, barış, ölüm, meslekler vb. konular işlenmektedir. Bu şiirlerin ezgiyle bütünleştirilmesinde ise didaktik, pastoral ve lirik yönü kuvvetli olan deyişlerin “deyiş ezgi kalıbı” diyebileceğimiz birbirine yakın ezgi tipleri vardır. Bu ezgi kalıplarıyla bütünleşen ve estetize olan deyişler, söyleyen ve dinleyenler üzerinde daha etkili olmaktadır. Alevi-Bektaşiler, inanç kültüründeki her önemli noktayı, eylemi, olguyu özellikle de ibadet sayılacak usul ve davranışları, motifleri kaynak olarak Kur’an-ı Kerim’deki bir ayete, olmadığı taktirde bir hadise, bu dahi olmazsa Hz. Ali’nin bir sözüne, davranışına dayandırmaya çalışmışlardır. Fatiha, Bakara, İhlas, Yasin, Nur, Fetih gibi bir çok surenin bir çok ayetlerini kaynak olarak alıp değerlendirmişlerdir. Yolakta her dinsel davranışın sarıldığı ya bir ayettir, ya da bir hadistir. Yolağın deyişleri şiirleri de aynı özellikleri taşır.
https://www.facebook.com/pg/esturkocagi/photos/?tab=album&album_id=1988796884725536
